Konrad I mazowiecki
Nie cofał się przed żadnymi okrucieństwami.
Kronika Jana Długosza
| rodzice ⇒ drzewo genealogiczne |
|---|
| Kazimierz II Sprawiedliwy | Helena, córka Konrada II Przemyślidy, księcia znojemskiego |
| życie |
|---|
| 1187/1188 - 31 VIII 1247 |
| małżeństwa |
|---|
- ⚭ 1207/10 - 1247: Agafia, córka Światosława Igorowicza, księcia nowogrodzko-siewierskiego i przemyskiego
|
| potomstwo ⇒ drzewo genealogiczne |
|---|
- Przemysł (? - VII 1228)
- postać pierworodnego syna Konrada pojawia się dopiero w XIII-wiecznej Kronice polsko-śląskiej powstałej w Lubiążu - młody książę miał zginąć w bitwie z wojskami śląskimi pod Skałą; informację tę powiela w XV wieku Jan Długosz, dodając, iż zginął walcząc w pierwszych szeregach; istnienie niepewne wobec milczenia o nim współczesnych dokumentów kancelarii mazowieckiej
Bolesław (1209/11 - 5 XII 1248)
Kazimierz (1211/13 - 14 XII 1267)
Siemowit (ok.1215 - 23 VI 1262)
Eudoksja (ok.1215/25 - po 1240)
Siemomysł (1216/28 - 10 VII/17 IX 1241)
Ludmiła (przed 1226 - ?)
Salomea (ok.1220/25 - ?)- istnieje teoria, iż to o niej wspomina bł. Salomea w swym testamencie z 30 VIII 1268 roku, określając ją terminem 'siostra' (Salomea Konradówna była siostrą stryjeczną bł. Salomei); bardziej prawdopodobne jest jednak użycie tego terminu w znaczeniu zakonnym niż genealogicznym
Judyta (1222/27 - 4 XII 1257/63)
Dubrawka (Helena?) (ok.1230 - 1265)
Mieszko (przed 1236 - przed 8 III 1237)
|
1194
-(5 V) Śmierć
Kazimierza Sprawiedliwego.
- Mieszko III zagarnia Kujawy.
- Nieletni Konrad przechodzi pod opiekę matki Heleny oraz wojewody Mikołaja i biskupa krakowskiego Pełki.
1195
-(lato)
Mieszko III z synem
Bolesławem i
Mieszko Laskonogi z bratankiem Jarosławem wyprawiają się na Kraków.
- (13 IX) Bitwa nad Mozgawą (przy wsparciu księcia włodzimierskiego, Romana).
- Wojska wielkopolskie i śląskie wycofują się z Małopolski.
1199/1200
-(11 VIII 1199/11 VIII 1200) Podział władztwa z bratem
Leszkiem.
- Konrad przejmuje samodzielne rządy na Mazowszu i Kujawach.
1202
📖
[Leszek Biały] pojąwszy z myśli i brzmienia tego listu, jakie zamiary żywi wobec niego i jego stronników [książę Władysław], przychyla się do życzeń brata [stryjecznego - przyp. wł.] wbrew radom biskupów, panów i roztropnych mężów. Dostrzegali bowiem i biadali, że z tego powodu następstwo synów Kazimierza w dalszym piastowaniu tej godności upada i że sam [Leszek] działa na swoją szkodę. Dlatego brat jego, książę Konrad, ledwo nareszcie jakby zmuszony, powierzchownie tylko, jak się zdawało, dał się nakłonić do ich woli. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-(13 III) Śmierć Mieszka III Starego.
- Władzę nad Krakowem (zaproszony przez wojewodę krakowskiego Mikołaja Gryfitę) obejmuje Władysław Laskonogi, pomimo sprzeciwu Konrada.
1205
-Najazd Romana halicko-włodzimierskiego na ziemię sandomierską (sprowokowany zapewne przez
Władysława Laskonogiego).
- (19 VI) Zwycięstwo połączonych wojsk Konrada i Leszka Białego pod Zawichostem.
- Śmierć Romana halicko-włodzimierskiego.
1207
📖
Tegoż roku Aleksander Wsiewołodowicz Bełski przywiódł sobie na pomoc Leszka, króla polskiego, prosząc, aby go posadził we Włodzimierzu. Leszko zaś przyszedłszy z Lachami, wziął gród Włodzimierz pod Światosławem Igorewiczem i wiele w nim zła wyrządził, grabiąc i zabijając, i posadził w nim Aleksandra na władaniu. - Latopis hustyński-(jesień) Wyprawa zbrojna
Leszka i Konrada na Włodzimierz Wołyński.
- Osadzenie wdowy po Romanie halicko-włodzimierskim i jej dzieci w Brześciu.
- Wprowadzenie Aleksandra Wsiewołodowicza na tron książęcy we Włodzimierzu Wołyńskim.
- Pojmanie Światosława Igorowicza i wspierającego go księcia pińskiego, Włodzimierza.
1207/1210
-Małżeństwo z
Agafią, córką Światosława Igorowicza, księcia nowogrodzko-siewierskiego i przemyskiego.
1209
-Rozpoczęcie akcji chrystianizacyjnej Prus przez Chrystiana i Filipa-Boguchwała.
1210
📖
Powiadomił nas kochany syn książę Śląska, że gdy Bolesław [Krzywousty], niegdyś książę Polski, dał każdemu z synów określoną dzielnicę w Polsce, zarządził zastrzegłszy główny gród Kraków dla najstarszego wiekiem by zawsze ten, który z jego rodu będzie starszy urodzeniem, dzierżył tenże gród, tak że jeśliby najstarszy umarł lub zrzekł się prawa tego, ma wejść w posiadanie tego grodu ten, kto po nim będzie najstarszy z całego rodu. [...]
Dlatego wam bracia, polecamy tym pismem apostolskim, byście przeprowadzili przy pomocy klątwy apostolskiej bez możności apelacji ścisłe przestrzeganie zarządzenia dotyczącego senioratu [...] - fragment bulli Innocentego III z 9 czerwca 1210 roku-Starania księcia Śląska (prawdopodobnie
Mieszka Laskonogiego) w Rzymie o odnowienie senioratu.
- (9 VI) Papież Innocenty III wydaje bullę nakazującą przestrzeganie zasady senioratu (tzw. bulla Significavit nobis).
-(29 VII) Synod i zjazd książąt piastowskich w Borzykowej.
- Przywilej borzykowski dla Kościoła polskiego.
- (21 IV 1211) Papież Innocenty III zatwierdza postanowienia przywileju.
1212
-(24 V) Wiec w Mąkolnie z
Leszkiem Białym i
Mściwojem I gdańskim.
1215
-Synod w Wolborzu.
- Przywilej wolborski dla Kościoła polskiego.
- (29 XII) Papież Innocenty III zatwierdza postanowienia przywileju.
- Konrad podejmuje śluby krucjatowe (?), zobowiązując się do udziału w wyprawie krzyżowej do Ziemi Świętej.
1216
-Utworzenie przez Chrystiana biskupstwa pruskiego podległego bezpośrednio papiestwu.
1217
-Konrad oślepia, a następnie skazuje na śmierć wojewodę płockiego, Krystyna.
1220
📖
Roku pańskiego 1220 Polacy byli zabijani przez Prusów i mordowani przez Rusinów rozszalałymi mieczami [...] - Rocznik Krasińskich
---
I przywiódł do nich [Daniel Romanowicz] Litwę. I wojowali Lachów i wiele zabójstw uczynili u nich. - Kronika halicko-wołyńska-Niszczycielska wyprawa Prusów, Litwinów i Rusinów na ziemie Konrada i
Leszka.
1221
-(20 IV) Papież Honoriusz III zatwierdza plan krucjaty pruskiej, w zastępstwie poczynionych przez Konrada ślubów dotyczących udziału w wyprawie krzyżowej do Ziemi Świętej.
1222-1223
-Wyprawy chrystianizacyjne do Prus.
- (5 VIII 1222) Wiec w Lonyz.
- (VII 1223) Krzyżowcy organizują "stróżę", której zadaniem jest obrona ziem polskich przed najazdami pruskimi.
- (6 VIII 1223) Wiec w Wierdzelewie.
1224
-(IX) Zjazd Konrada i
Leszka z biskupem Chrystianem w Prądowie.
1224/1225
📖
[...] książę krakowski Leszek pozbawił rycerza Jana, rodzonego brata wymienionego kanonika krakowskiego, magistra Andrzeja i niektórych jego krewnych piastowanych przez nich stanowisk, godności i urzędów z tego powodu, że kiedy przebywali na Mazowszu z synem Abrahama Dziersławem i synem Krzesława Budzisławem postawieni tam na straży dla obrony ziemi w czasie napadu Prusów, wymienieni krewni wojewody Marka ratowali ucieczką życie, a Dziersław, Budzisław i wielu innych dla obrony ojczyzny oddało życie w walce. - Kronika Jana Długosza-Prusowie zdobywają i niszczą "stróżę" wzniesioną w roku 1223 podczas wyprawy krzyżowej.
1225
📖
Książę śląski i wrocławski Henryk Brodaty doszedłszy do przekonania, że go dotkliwie hańbi i obraża to, że syn Kazimierza Leszek Biały zajął tron monarszy w Polsce i księstwo krakowskie, które się należały jemu jako księciu seniorowi i starszemu wiekiem, przygotowuje wojsko złożone zarówno ze swoich żołnierzy, jak i najętych za pieniądze obcych i namówiony przez wojewodę krakowskiego Marka i innych rycerzy z jego stronnictwa, maszeruje w kierunku Krakowa, chcąc usunąć Leszka Białego z tronu monarszego. [...]
Ten [Henryk] zebrał wojsko, przybył pod Kraków i stał tam osiem dni. Leszek Biały znając dobrze jego zamysły, uzbroił przeciw księciu Henrykowi ogromną liczbę wojska ze swoich ziem i dla pomszczenia tej krzywdy wezwał na pomoc swego rodzonego brata, księcia mazowieckiego Konrada ze wszystkimi wojskami z Mazowsza i Kujaw, chcąc odeprzeć wypowiedzianą mu przez Henryka wojnę podwójnymi siłami, nie szczędząc żadnych wysiłków i starań. Książę śląski Henryk Brodaty przybył już nad rzekę Dłubnię, niedaleko od Krakowa i miał tam postój, kiedy obaj książęta Leszek Biały i Konrad przyjmują go z ustawionymi hufcami, gotowi całkowicie do podjęcia walki. [...]
[...] za pośrednictwem biskupa krakowskiego Iwona i wszystkich panów zawierają układ pokojowy i uzgadniają na nowo, że książę Wrocławia i Śląska Henryk rezygnuje na rzecz Leszka Białego z wszelkich praw i roszczeń do tronu polskiego i przelewa na Leszka wszystkie prawa, jakie mu do niego przysługują. - Kronika Jana Długosza-(VIII) Konrad udziela millitarnego wsparcia bratu
Leszkowi podczas najazdu
Henryka Brodatego na Kraków.
1226 (fakt. ok. 1235)
-(26 III)
Złota Bulla z Rimini cesarza Fryderyka II Hohenstaufa (?).
- Cesarz nadaje Zakonowi Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (Krzyżakom) prawa do wszystkich ziem, które zdobędą podczas misji w Prusach.
1226
-(jesień) Niszczycielski najazd Prusów na ziemię gdańską
Świętopełka (sojusznika
Władysława Odonica), sprowokowany prawdopodobnie przez Konrada i
Władysława Laskonogiego.
1227
📖
[...] Świętopełk zaniedbywał [okazywania] mu [Leszkowi] wiernej uległości i składania danin w należnym czasie. Leszko rozważywszy to i naradziwszy się z Henrykiem Brodatym, księciem Śląska, postanowił zwołać wielkorządców innych ziem swoich dla pokonania wspomnianego wielkorządcy Świętopełka i nakazał, aby w pewnym dniu zeszli się w Gąsawie, opodal Żnina - była to posiadłość ziemska klasztoru w Trzemesznie - dla omówienia z nim spraw dotyczących pomyślności państwa; chciał też odzyskać gród Nakło, który podlegał władzy księcia Władysława Odowica. Świętopełk przybywszy tam ośmielił się wypowiedzieć wojnę panu swemu, księciu Leszkowi. Gdy książę Leszko uchylił się od tej wojny uciekając do wsi Marcinkowo, zdrajca Świętopełk podle zamordował go podczas ucieczki. [...] Potem Świętopełk, najpodlejszy zdrajca, przywłaszczył sobie księstwo na Pomorzu. - Kronika wielkopolska-(XI) Wiec książęcy w Gąsawie.- (23/24 XI) Leszek Biały zostaje zamordowany.
- Zanik formalnych pozostałości pryncypatu.
1228
-(III) Zjazd w Skaryszewie w sprawie następstwa na tronie krakowskim.
📖
My, Konrad, książę mazowiecki i kujawski, czynimy wiadomym tak obecnym jak i przyszłym, że Szpitalowi Marii Panny, Zakonu Braci Niemieckich w Jerozolimie dla zbawienia duszy naszej Ziemię Chełmińską ze wszystkimi przynależnościami, tak w wodach, jak w roli i borach, żadnych pożytków sobie nie zachowując, ani na przyszłość się nie spodziewając, oraz wieś Orłowo zwaną, na Kujawach leżącą, nadaliśmy na wieczystą własność w niepodzielne posiadanie za zgodą wszystkich dziedziców naszych. - fragment dokumentu Konrada Mazowieckiego wydanego w Bieczu w dniu 23 kwietnia 1228 roku-(23 IV) Konrad nadaje uposażenie (o charakterze prywatno-prawnym) Zakonowi Krzyżackiemu w ziemi chełmińskiej.
-(VI-VII) Nieudany najazd Konrada na ziemię krakowską.
- (VII) Wojska Konrada zostają rozbite w bitwach pod Skałą, Wrocieryżem nad Mierzawą i Międzyborzem (k. Opoczna).
- Śmierć Przemysła, rzekomego syna Konrada, pod Skałą.
📖
Gdy wspomiany książę zobaczył, że jego ziemię w sposób pożałowania godny niszczą, a on w żaden sposób nie jest w stanie jej bronić, przeto za radą brata Chrystiana, biskupa Prus, i niektórych możnych dla ochrony swojej ziemi powołał braci zwanych rycerzami Chrystusowymi z białym płaszczem, czerwonym mieczem i gwiazdą, [...] To uczyniwszy tenże książę tym samym braciom wybudował zamek zwany Dobrzyniem, od którego oni sami później zwani byli braćmi z Dobrzynia, i nadał im dobra własne, czyli majątek ziemski w ziemi kujawskiej, który nazywał się Szadłowice. - Kronika ziemi pruskiej Piotra z Dusburga-(4 VII) Nadanie ziemi dobrzyńskiej Zakonowi Kawalerów Chrystusa.
-Zawarcie przymierza z
Władysławem Odonicem.
1229
📖
Jednak ponieważ rzadkim jest wśród możnych wyrzec się swego uporu, gdy pobożny Henryk czując się bezpieczniejszym po zwyciężeniu wroga, odesłał do własnych ziem swego syna wraz z wojskiem obcych i udał się do Spinteowicz [Spytkowic] pod Krakowem, by radzić o najważniejszych rzeczach tej ziemi z baronami krakowskimi. Lecz ponieważ krakowski występek i zdrada nigdy nie zmalały, gdy tamże pobożny książę słuchał mszy, oto nagle wpadają wrogowie, porywają go nieprzygotowanego i wiodą w pętach do Płocka, zamku na Mazowszu. - Kronika polsko-śląska-(zima/wiosna)
Henryk Brodaty zostaje pojmany przez ludzi Konrada na zjeździe w Spytkowicach i uprowadzony do Płocka.
-(lato) Konrad (wraz z Danielem i Wasylkiem, książętami włodzimierskimi) najeżdża na Wielkopolskę, władztwo
Władysława Laskonogiego.
- Zagon wojsk ruskich pustoszy ziemię wrocławską, władztwo Henryka I Brodatego (m.in. Milicz i Starogród).
- Nieudane oblężenie Kalisza.
-Do Płocka przybywa
Jadwiga von Andechs.
- Henryk zostaje uwolniony (za cenę rezygnacji z pretensji do Krakowa).
📖
Tymczasem starszy syn księcia Mazowsza Konrada Bolesław wkracza z wielkimi siłami do ziemi sandomierskiej i zagarnia ją jako bezpańską. Zwolenników pozyskał darami i obietnicami, a przeciwników skazał edyktem na banicję, a rabując i rozpraszając ich majątki, zmusił ich do pójścia na wygnanie. Z nich jedni udali się na Ruś, inni do innych krajów, uciekając z obawy przed śmiercią i błagając miłosiernego Boga, by zgniótł tyranię księcia Bolesława i zlitował się nad uwięzionym i opuszczonym sierotą. - Kronika Jana Długosza-Zjazd z Grzymisławą i
Bolesławem w Wierzbicy
k. Radomia.
- Grzymisława z synem wycofuje się do Wiślicy, a Konrad zajmuje ziemię sandomierską i łęczycko-sieradzką.
1230
-Wiec w Dzieraźni.
- Konrad nadaje przywileje poddanym biskupstwa płockiego.
-(30 VI)
Przywilej kruszwicki dla Zakonu Krzyżackiego.
- Krzyżacy sporządzają falsyfikat nadania ziemi chełmińskiej (celem uzurpacji władzy publicznej).
- Rozpoczęcie podboju Prus przez Zakon Krzyżacki.
-(XI) Zjazd z Grzymisławą i
Bolesławem w Skaryszewie.
📖
Daniel zaś przywiódł do siebie Lachów i Połowców Kotjanowych, a u króla byli Połowcy Begowarsowi. - Kronika halicko-wołyńska-(zima) Konrad udziela pomocy Danielowi halickiemu, podczas jego walk z najazdem węgierskim na Halicz.
1231
-(23 III) Zjazd z
Władysławem Odonicem w Zgierzu.
-Sprecyzowanie zakresu immunitetu dla biskupstwa płockiego.
- Konrad spod swej jurysdykcji wyjmuje wyłącznie przypisańców (ludzi pozbawionych prawa do opuszczania danej ziemi) - zawężenie zakresu przywileju wolborskiego.
-(18 VIII lub 3 XI) Śmierć
Władysława Laskonogiego.
-(IX-X) Nieudana wyprawa na ziemię krakowską.
- Konrad nakazuje budowę grodu obronnego w Smardzowicach pod Krakowem (castrum Wisegrod), w celu odcięcia Skały od Krakowa.
- Nieudane oblężenie Skały.
1232
-(jesień) Wyparcie Konrada z Małopolski.
- (31 X) Zjazd pokojowy w Skaryszewie.
- Konrad uznaje prawa Henryka do Krakowa i zwraca ziemię sandomierską (bez kasztelanii żarnowskiej i skrzyńskiej).
1233
📖
[...] Konrad pojmał go [Bolesława] wraz z matką i związanego oddał pod ścisłą straż w grodzie Sieciechowie. Po jakimś czasie wydostawszy się wreszcie z niewoli dzięki usilnym staraniom opata sieciechowskiego zajął [Bolesław] z godnością grody Zawichost i Sandomierz, które dobrowolnie poddały się swemu naturalnemu panu. - Kronika wielkopolska
---
Ale książę Mazowsza Konrad bolejąc ciężko, że bratanek wyrywa się spod jego opieki i że pozbawia go dochodów, do których przywykł, zaprasza tak księżnę Grzymisławę, jak i bratanka Bolesława Wstydliwego na przyjacielską rozmowę, jakoby dla omówienia spraw publicznych swoich księstw. Więzi ich i sprowadziwszy na Mazowsze zamyka najpierw w swoim warownym zamku w Czersku, wyrzucając zarówno matce, jak synowi, że zbyt szybko i za wcześnie dążyli do przejęcia władzy książęcej. Następnie przenosi ich do zamku w Sieciechowie, położonego nad Wisłą w diecezji krakowskiej, i oddaje pod ścisłą straż. Zabiera bratankowi cały skarbiec i bardzo wytrwale dąży do zagarnięcia jego księstw i do pozbawienia go życia. Toteż zamyka go w Czersku pod ścisłą strażą i poleca zagarnąć jego księstwo. Tymczasem książę gnieźnieński Władysław na prośbę i za radą wojewody krakowskiego Marka nakłania księcia Konrada, żeby traktował bratanka łagodnie i nie przedsiębrał żadnych knowań na życie jego lub jego bliskich. Ten, jako człowiek łatwo ulegający radom, odsyła ich do klasztoru w Sieciechowie, by ich tam trzymano pod ścisłą strażą, dopóki się nie namyśli, jak zakończyć tę sprawę. - Kronika Jana Długosza
---
[...] zważywszy wierność i uczciwość naszego wiernego komesa Klemensa z Ruszczy, wojewody krakowskiego, który dzięki swej zapobiegliwości wyzwolił nas przez swoich wywiadowców i wiernych gońców z niewoli naszego stryja księcia Konrada i przywrócił dawną wolność [...] - fragment dokumentu Bolesława Wstydliwego z roku 1252-(zima/wiosna) Pojmanie
Bolesława i jego matki Grzymisławy.
- Odbicie jeńców z niewoli przez Klemensa z Ruszczy, dostojnika małopolskiego (działającego z polecenia Henryka).
-Wydzielenie ziemi sieradzkiej synowi
Bolesławowi i Kujaw synowi
Kazimierzowi.
-(2 X) Ugoda z
Henrykiem Brodatym miejscowości
Hlem (
pr. Chełm w ziemi krakowskiej).
1234
-(I/II) Wyprawa krzyżowa (przy wsparciu Krzyżaków) przeciwko Prusom.
-(lato) Zakon Krzyżacki uzyskuje inwestyturę papieską na Prusy.
-(VIII) Konrad zawiera ugodę z
Henrykiem w Luchani (nad Wartą).
- Konrad uznaje prawa bratanka Bolesława do ziemi sandomierskiej, zatrzymując w swych rękach tzw. kasztelanie zapilickie (żarnowską, skrzyńską i małogoską).
-Odebranie
Bolesławowi ziemi sieradzkiej i przekazanie władztwa nad częścią Mazowsza (z Płockiem).
1235
-(23 I/26 II) Udział w wyprawie krzyżowej do Prus.
- Zwycięstwo w bitwie nad Dzierzgonią.
-(VI) Zatwierdzenie układu luchańskiego przez papieża Grzegorza IX.
-Najazd na Sandomierszczyznę.
- Konrad i jego syn Bolesław opanowują ziemię radomską.
-(19 X) Zawarcie (za pośrednictwem legata papieskiego Grzegorza z Modeny) ugody z Zakonem Krzyżackim.
- Konrad odstępuje Krzyżakom ziemię chełmińską (w granicach Wisły, Drwęcy i Osy) oraz potwierdza Zakonowi posiadanie terytorium nieszawskiego, Siedlec i Orłowa.
- Powrót ziemi dobrzyńskiej do władztwa Konrada.
1236
-(2 VII) Wiec w Dankowie.
- Zatwierdzenie przynależności ziemi radomskiej do władztwa Konrada przez Henryka Brodatego (?).
- Konrad ostatecznie rozgranicza dzielnice Bolesława i Kazimierza.
-(lato) Nieudana wyprawa na Ruś przeciwko Romanowiczom.
- Oddziały kujawsko-mazowieckie zostają pobite przez wojska księcia Wasylka pod Czerwieniem.
- Wycofanie się z Rusi (wskutek trudności i znacznych strat przy przeprawie przez Wieprz).
1237
-(8 III) Przekazanie Drohiczyna (wraz z okręgiem) Zakonowi Kawalerów Chrystusa (tzw.
Braciom dobrzyńskim), w celu ochrony Mazowsza przed najazdami Jaćwięgów.
-Lokacja Płocka na prawie magdeburskim.
1238/1239
📖
Po tymże lecie Daniel przywiódł na Konrada Litwę Mendoga i Izjasława nowogródeckiego. - Kronika halicko-wołyńska-(jesień 1238/zima 1239) Najazd litewski na Mazowsze (sprowokowany przez Daniela halickiego).
1239
-(9 VII) Zjazd w Przedborzu z Grzymisławą i
Bolesławem.
- (albo ok. 1243?) Tzw. kasztelanie zapilickie zostają ponownie włączone do księstwa sandomierskiego Bolesława.
📖
[...] książę mazowiecki Konrad opanowany diabelskim szałem kazał schwytać mistrza Jana Czaplę, scholastyka płockiego, i po ochłostaniu wielce udręczonego powiesić jak złodzieja. I znowu już zmarłego, zdjętego z szubienicy, kazał sprowadzić w pobliże kościoła Św. Benedykta na brzegu rzeki Wandalus [Wisły], naprzeciw kościoła płockiego i powiesić. - Kronika wielkopolska
---
A kiedy zmarł i zdjęto go z pierwszej szubienicy i kilku braci dominikanów wiozło zdjętego do miasta, żeby go pochować, rozwścieczona księżna Agafia spragniona krwi kapłańskiej, jak druga Jezabel, odebrała go im, kazała złożyć na wóz ciągniony przez dwa woły i powiesić na nowo na drugiej przygotowanej umyślnie w tym celu szubienicy koło kościoła Św. Benedykta nad Wisłą od strony katedry płockiej, aby był tak odstraszającym, jak i haniebnym widowiskiem. [...]
[Arcybiskup Pełka] na wszystkie kościoły położone w diecezji płockiej i na całą diecezję płocką rzuca interdykt kościelny, rozesławszy urzędowe zawiadomienie, któremu podporządkowali się zarówno biskup i kler, jak i lud płocki. - Kronika Jana Długosza-Skazanie kanclerza ks. Jana Czapli na śmierć.
- Konrad i Agafia zostają obłożeni klątwą, a księstwo mazowieckie - interdyktem.
1239/1240
-Zjazd z arcybiskupem gnieźnieńskim Pełką w Łęczycy.
📖
Nagle więc zwracając się przez posłów do wymierzającego karę prosi, żeby mu wyznaczył spotkanie. Kiedy je wyznaczono w Łęczycy, książę Mazowsza Konrad przybywszy tam osobiście z biskupem płockim Andrzejem i doradcami, okazał oznaki skruchy z powodu zbrodni, której się dopuścił wobec Chrystusa Pana. Zobowiązał się też, że dla zmycia wobec Pana zbrodni przyjmie każdą zbawienną pokutę. - Kronika Jana Długosza
---
[Konrad] tytułem zadośćuczynienia za tę zbrodnię darował arcybiskupowi i kościołowi gnieźnieńskiemu gród Łowicz wraz z jego okręgiem [raczej sam tylko gród, bo okręg już od 1136 roku pozostawał w rękach arcybiskupa - przy. wł.]. - Kronika wielkopolska- Konrad (w ramach pokuty) przekazuje kościołowi gnieźnieńskiemu gród w Łowiczu i szereg przywilejów w zamian za uwolnienie od klątwy.
- Arcybiskup Pełka cofa interdykt.
1240
-(17 IX) Wiec w Iłowie.
1241
-(19 I) Wiec w Piątku.
-Papież Grzegorz IX unieważnia rozgrzeszenie udzielone przez arcybiskupa Pełkę.
- Biskup wrocławski Tomasz i scholastyk krakowski Gerard zatwierdzają zadośćuczynienie Konrada (potwierdzone także przez jego synów Bolesława i Kazimierza) i udzielają rozgrzeszenia księciu.
📖
1241. [...] Książę Konrad zajął Kraków. - Rocznik kapituły krakowskiej
---
[Konrad] zebrawszy więc w miarę swoich możliwości jak najsilniejsze wojsko z rycerzy Mazowsza i Kujaw oraz z przysłanych mu przez księcia Pomorza Świętopełka rycerzy pomorskich i posiłków pruskich i litewskich, przybył i zajął obydwie dzielnice, a mianowicie: krakowską i sandomierską oraz wszystkie ich zamki i warownie, a wszyscy dobrowolnie poddawali się jego władzy i rządom, gdyż byli przekonani, że ich książę Bolesław Wstydliwy już nie wróci. [...] Klemens zaś z Ruszczy, wspomniany wyżej wojewoda krakowski i inni zajęli gród zwany Skałą, chcąc go bronić w imieniu księcia wrocławskiego Bolesława. A Konrad zaniechawszy zdobywania grodu Skały, buduje w Krakowie warownię, która się ciągnęła począwszy od katedry Św. Wacława i od kaplicy z ołtarzem Św. Tomasza do kościoła Św. Gereona, a stąd aż do rotundy NM Panny. Załatwiwszy sprawy w ten sposób, wrócił na Mazowsze. - Kronika Jana Długosza-(9 IV) Śmierć
Henryka Pobożnego.
- (/10 VII) Konrad (przy wsparciu synów) zajmuje Kraków.
- Zwolennicy Bolesława (pod przywództwem wojewody krakowskiego Klemensa z Ruszczy) wycofują się do warowni w Skale.
📖
Tymczasem Bolesław Łysy chcąc pomścić krzywdę, zebrawszy swoich [rycerzy] i trochę Niemców, podchodzi pod Kraków. I gdy nie mógł zdobyć obwarowań zamku, nadszedł Konrad z silniejszym wojskiem. Nie mając odwagi podjąć z nim walki, ustąpił, zostawiwszy w zamku Skale wojewodę Klemensa. - Kronika Jana Długosza-Udana obrona zamku krakowskiego przed najazdem
Bolesława Rogatki.
📖
Książę Mazowsza Konrad [...] dobrawszy sobie trzech synów: Bolesława, Kazimierza i Siemowita i biskupa płockiego Andrzeja oraz wszystkich innych doradców i znaczniejszych panów ze swoich księstw, odbywa z tego powodu osobiste spotkanie z księciem Pomorza Świętopełkiem, prosząc go o pomoc przeciw Bolesławowi Łysemu i rycerstwu wrocławskiemu i krakowskiemu. - Kronika Jana Długosza-(18 IX) Zjazd ze
Świętopełkiem gdańskim w miejscowości
Pomuzow.
1241/1242
📖
Tymczasem zaś tenże książę Konrad zaczął oblegać i zdobywać zamek Skałę, którego bronił ze swoimi ludźmi wojewoda Klemens. Ale wojewoda Klemens widząc, że jemu i jego ludziom zagraża niebezpieczeństwo i że nie ma żadnej pomocy ze strony Bolesława Łysego, poprosił [Konrada] o pojednanie i łaskę, co uzyskał, a po wydaniu zamku Skały, poddał się jego władzy. Po przekazaniu i podpaleniu tegoż zamku i po skupieniu pod władzą jego [Konrada] - za przyrzeczeniem wierności - całego rycerstwa krakowskiego, zburzono doszczętnie zamek w Krakowie wzniesiony przez tegoż Konrada. - Kronika Jana Długosza-Konrad zdobywa warownię w Skale i odbiera przyrzeczenie wierności od Klemensa z Ruszczy.
1242
📖
1242. [...] Książę Konrad zajął Kraków; rycerzy, których uważał za swoich przeciwników pojmał i uwięził. - Rocznik kapituły krakowskiej
---
1242. [...] W tym samym roku Konrad pojmał rycerzy w Skalbmierzu [oryg. 'Scarbimir']. - Rocznik Traski
---
[Konrad] wyznacza zjazd w mieście Skalbmierzu na dzień dwudziestego dziewiątego czerwca, rzekomo, by załatwić sprawy państwowe, knując podstępnie, w jaki sposób mógłby wymordować rycerzy krakowskich i zdobyć na zawsze Kraków, bez obawy sprzeciwu. Kiedy tam zjechali się wszyscy, zgodnie z tajemnym, podstępnym planem, daje swoim ludziom znak, by uwięzili rycerzy krakowskich. [...] A więźniowie zamknięci w okropnych lochach na Mazowszu, po dwu miesiącach cierpień we wspomnianym więzieniu, zerwawszy żelazne kajdany w ciemnościach burzliwej nocy, pojedynczo z niego uciekają. [...] Miłosierdzie Boże bowiem, które nie opuszcza tych, co pokładają w nim nadzieję, pozwoliło wspomnianym więźniom, wyzwolonym z kajdan, pierwszego sierpnia odejść cało. - Kronika Jana Długosza-(29 VI) Zjazd z panami ziemi krakowskiej w Skalbmierzu.
- Konrad pojmuje i więzi przeciwników swej władzy w Krakowie.
- (1 VIII) Pojmani rycerze krakowscy uchodzą z niewoli Konrada.
📖
[...] brodaci krzyżacy połączywszy się z polskimi książętami zdobyli Wyszogród i Sartawicę, grody wspomnianego Świętopełka. Także gród Nakło pozostający pod władzą młodzieńców Przemysła i Bolesława [Pobożnego], który tenże Świętopełk krótko przedtem podstępnie zajął, odebrali z rąk jego i zwrócili księciu Przemysłowi oraz bratu jego [...] - Kronika wielkopolska-(20 IX) Zawarcie sojuszu z Zakonem Krzyżackim przeciwko
Świętopełkowi gdańskiemu.
1243
📖
Wezwawszy więc na pomoc księcia opolskiego Mieczysława [...], po uzyskaniu posiłków od księcia poznańskiego Przemysła, Litwinów i Jaćwingów wymieniony książę Mazowsza Konrad i jego syn Kazimierz najeżdżają zbrojnie ziemię sandomierską. Zastąpił im drogę pod Suchodołem książę krakowski Bolesław Wstydliwy ze swoimi rycerzami krakowskimi i sandomierskimi, przede wszystkim z wojewodą krakowskim Klemensem, który już wrócił z Węgier, wojewodą sandomierskim Florianem i niektórymi rycerzami węgierskimi i dwudziestego piątego maja stacza bitwę. A chociaż książę mazowiecki Konrad górował w niej znacznie zarówno liczbą, jak doborem rycerzy, to jednak książę krakowski Bolesław Wstydliwy, który sprawiedliwszą podjął walkę i za którego bez przerwy odbywały się nabożeństwa i modły do Boga, dzięki łasce Bożej przemógł i pokonał księcia Konrada i jego wojsko. [...]
Po tym zwycięskim triumfie rycerze krakowscy nie poprzestając na poprzednim wyborze Bolesława, syna Leszka, wybierają go powtórnie na swego księcia i przy współdziałaniu biskupa krakowskiego Prandoty, po uroczystej mszy w katedrze krakowskiej, uwieńczonego srebrem wprowadzają na tron. - Kronika Jana Długosza
---
Bolesław, [...] bratanek jego [Konrada], spotkawszy się z nim w Suchodole, stoczył bitwę i powaliwszy wielu Mazowszan wypędził swego stryja z kraju. - Kronika wielkopolska-Konrad zostaje wypędzony z Krakowa.
-(VIII) Zjazd z
Bolesławem nad Mierzawą.
- Konrad podejmuje nieudaną próbę nakłonienia bratanka do ustąpienia z tronu krakowskiego.
-Ponowna (nieudana) wyprawa Konrada na Kraków.
1244
📖
[...] książę mazowiecki Konrad wkroczywszy do diecezji krakowskiej obrabował wsie kościelne i spalił zabudowania biskupie, a wyrządziwszy wiele szkód wspomnianemu kościołowi wrócił nietknięty do siebie. [...]
Spustoszyli [Konrad i poganie] również Kielce, miasto biskupa, i bardzo wiele wsi przyległych do tego miasta. I za to krakowski biskup Prandota [...] wyklął tego księcia. Jego wyrok zatwierdził ksiądz Pełka, arcybiskup gnieźnieński.- Kronika wielkopolska-Niszczycielski najazd na Kielecczyznę (władztwo biskupów krakowskich).
- Konrad zostaje obłożony klątwą przez biskupa Prandotę.
1245
📖
Potem zaś Rościsław prosił swego teścia króla [węgierskiego], aby posłał jemu wojów na Daniela. Wziąwszy wojów poszedł do lackiej ziemi. I prosił Lestkową [wdowę] i przekonał ją, aby posłała z nim Lachów. I posłała z nim wojów. [...]
Usłyszawszy zaś Daniel i Wasylko o zbrojnym przyjściu jego, pomodliwszy się obaj do Boga, zaczęli zbierać wojów. Posłali obaj do Konrada powiadając: "Oto z twojego powodu wyszli na nas Lachowie, gdyż pomocnikami obaj tobie jesteśmy". Posłał tedy [im Konrad] pomoc. Daniel zaś i Wasylko posłali obaj na Litwę pomocy prosząc. I posłana była przez Mendoga pomoc. Nie nadciągnęli [jednak] obaj [na czas]. [...]
Daniel tedy i Wasylko nie zwlekali, lecz obaj szybko przeszli rzekę [San]. Przygotowawszy konnych i pieszych, poszli obaj spokojnie na bój. [...] I zobaczywszy Rościsław przyjście zbrojnych, przygotował na bój wojów swoich, Ruś i Węgrów i Lachów i poszedł przeciw nim [...] Kopie zaś połamały się. Jak od gromu trzask był. Z obu [stron] liczni spadłszy z koni pomarli. I inni ranieni byli od siły uderzenia kopijniczego. [...] Zobaczył zaś Daniel Lachów krzepko idących na Wasylka, kierelesz śpiewających. Silny głos grzmiał w pułku ich. [...]
[...] Rościsław uciekł i zawrócili Węgrzy do ucieczki. Wasylko zaś starł się z Lachami. Nawróciwszy, patrzyły oba [wojska] na siebie. Lechowie zaś wymyślali [Rusinom] mówiąc: "Popędzimy na wielkie brody". Wasylko zaś rzekł: "Oto kłamliwe słowo wasze jest. Bóg pomocnikiem naszym jest". I trącił konia swego i ruszył [na wroga]. Lachowie zaś nie zdzierżyli, uciekli sprzed oblicza jego. [...] Węgrzy i Lachowie liczni zabici byli i schwytani byli. [...] Kiedy Litwa zaś, przyjechała i Lachowie Konradowi ku niemu przybyli na bój, [widząc, że już po wszystkim] wrócili do siebie. - Kronika halicko-wołyńska-Wsparcie Daniela i Wasylka halickich przeciwko wyprawie Rościsława Michajłowicza, kandydata węgierskiego na tron księstwa halickiego.
- (17 VIII) Zwycięstwo książąt halickich w bitwie pod Jarosławiem (odniesione przed przybyciem posiłków zbrojnych od Konrada).
-Zjazd pokojowy w Łęczycy.
1245/1246
📖
Tejże zimy Konrad przysłał po Wasylka, rzekł: "Pójdziemy na Jaćwięgów". Ponieważ spały śniegi i pokryły się lodem, nie mogli iść [i] zawrócili na Nurze. - Kronika halicko-wołyńska-(zima) Niezrealizowana (wskutek trudnych zimowych warunków pogodowych) wyprawa mazowiecko-ruska przeciwko Jaćwięgom.
1246
📖
[...] książę mazowiecki Konrad z przykrością znosząc to, że w innym czasie został pod Suchodołem pokonany przez bratanka, i nie mogąc dopuścić, aby tak haniebne zawstydzenie minęło bez pomsty, wolał raczej obrazić Boga przez splamienie sumienia niż zaniechać zemsty. I zebrawszy mnóstwo Litwinów [Konrad] wtargnął do ziemi swego bratanka łupiąc [ją]. Gdy Bolesław zabiegł mu drogę pod Zaryszowem, stoczyli ze sobą wielką bitwę. Lecz gdy Bolesław został - niestety - zmuszony do ucieczki, Litwini i Mazowszanie zabili bardzo wielu sandomierzan i krakowian, wielu z nich biorąc do niewoli. - Kronika wielkopolska
---
Po upływie też niedługiego czasu - wiedział bowiem, że siły księcia Bolesława zostały przez niego złamane - ze swoimi tylko wojskami, ze swym synem, księciem Kujaw i Łęczycy Kazimierzem oraz swym zięciem, księciem opolskim Mieczysławem wkroczył do ziemi krakowskiej. Nie chcąc tracić czasu na zdobywanie zamków i miast, gdy i mieszczanie krakowscy z pogardą odrzucili wezwanie do poddania się, do trzech miejscowości wprowadza załogi. Najpierw zdobywa gród położony naprzeciw zamku i miasta Krakowa tam, gdzie Rudawa wpada do Wisły oraz drugi na brzegu [Wisły] w pobliżu klasztoru tynieckiego. Te dwa zamki obsadza załogą ze swoich żołnierzy. Trzeci buduje w Lelowie i oddaje go w dzierżawę swemu zięciowi, księciu opolskiemu Mieczysławowi. - Kronika Jana Długosza-Zerwanie układu pokojowego.
- Konrad z synem Kazimierzem (oraz z posiłkami litewskimi i opolskimi) wkracza do Małopolski.
- Zwycięstwo nad wojskami Bolesława Wstydliwego w bitwie pod Zaryszowem.
- Nieudana próba zdobycia zamku krakowskiego.
- Konrad tymczasowo umacnia się w ziemi krakowskiej.
- Przekazanie grodu w Lelowie Mieszkowi Otyłemu.
📖
Ale kiedy Konrad z okolic Krakowa odszedł na Mazowsze, książę krakowski Bolesław Wstydliwy ze swymi rycerzami oblega i zdobywa zamek na skale tynieckiej. Drugi zaś wzniesiony w widłach rzeki Wisły i Rudawy przejmuje przez poddanie się, dlatego że rycerze, którzy stanowili jego załogę, obawiali się, by nie dostali się żywcem w ręce księcia Bolesława, podobnie jak ci ze skały tynieckiej. - Kronika Jana Długosza-Wycofanie z Małopolski.
📖
Kiedy rozeszła się wieść o jego śmierci [Mieszka], natychmiast zwrócono księciu krakowskiemu Bolesławowi Wstydliwemu zamek w Lelowie, który podlegał Mieczysławowi, i wszystkie wysiłki i knowania księcia mazowieckiego Konrada spełzły na niczym. - Kronika Jana Długosza-(18, 21, bądź 22 X) Śmierć
Mieszka Otyłego.
1247
-(24 VI) Wiec w Piątku.
📖
W też lata umarł książę wielki lacki Konrad, który był sławny i przedobry i boleli po nim Daniel i Wasylko. - Kronika halicko-wołyńska-(31 VIII) Śmierć Konrada I mazowieckiego.
